Personel Deneme Süresi Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Deneme süresi, işe yeni başlayan elemanın iş devamlılığının kesinleştirilme sürecidir. Birçok işletme, iş görüşme sürecini olumlu tamamladıkları adayların iş becerilerini, işletme ortamına sağlayacağı uyumu da görebilmek ister. Bu sebeple de işe alımı gerçekleşen personelle deneme süresine başlarlar. Peki, bu deneme süresi ne kadardır, süreçte nelere dikkat edilmelidir, yazımızda bunları inceleyeceğiz.

Deneme Süresi Nedir, Ne Kadar Sürer?

Deneme süresi, işveren ve yeni personelin birlikte uzun vadeli çalışma hayatına uygun olup olmadıklarını anlamalarını sağlar. Bu süre, işçinin çalışma şartlarını görmesi, sözleşme ile üstlenilen işin somut duruma uygunluğu ve işçinin işi yapabilme becerisinin anlaşılması, işvereninse işçinin sözleşme ile üstlendiği işi yapabilme yeteneğini ve verimini ölçmesi ve taraflara uzun vadeli çalışma sürecini anlama olanağını tanır.

Deneme süreci İş Kanunu’nun 15. Maddesine göre 2 ay, toplu iş sözleşmelerinin olduğu durumda ise 4 aya kadar uzayabilmektedir.

Deneme süresi, otomatik olarak başlayan ve her iş sözleşmesi için geçerli olan bir uygulama değildir. Yani, her yeni iş sözleşmesi ve işçi, deneme süresine tabi olacak şeklinde bir hüküm bulunmamaktadır. Bir iş sözleşmesinde deneme süresinin var olabilmesi için yazılı olarak belirtilmesi gerekmektedir. Sözleşme yapılmayan durumlarda ise, bu sürenin geçerli olduğunu gösteren bir belge hazırlanıp imzalanırsa, bu da yeterli olacaktır. Aksi takdirde, herhangi bir anlaşmazlık durumunda deneme süresinin varlığını kanıtlamak, her iki tarafın da sözlü olarak beyan etmemesi durumunda imkansız olacaktır.

Ek olarak, deneme süresi iş kanunu çerçevesinde uygulanabilen bir yöntem olmasına rağmen, her çalışma şeklinde geçerli değildir. Bir iş anlaşmasının deneme süresine tabi olabilmesi için, işin sürekli olması gerekmektedir. Süreksiz işlerde deneme süresi uygulanmamaktadır. Ayrıca, işin belirli ya da belirsiz süreli olması, deneme süresinin varlığını etkilememektedir.

Bu da İlginizi Çekebilir: Eleman Alımı Yaparken Yapay Zeka Nasıl Yardımcı Olabilir?

Deneme Süresinde İşveren ve Çalışanın Sahip Olduğu Haklar

Sigorta

Taraflarca deneme süresi sözleşmesi imzalandıktan sonra 2 ay içerisinde fesih yapılacak olsa bile işveren deneme sürecindeki çalışanın sigortasını ödemek zorundadır. Aksi halde sigortasız işçi çalıştırmaktan dolayı işverene cezai yaptırımda bulunulur.

Yıllık İzin

Bir çalışanın yıllık izin talebinde bulunabilmesi için, işyerinde en az 1 yıl çalışmış olma şartı aranmaktadır. Bu sebeple deneme süresinde olan bir çalışan, işverenden yıllık izin talebinde bulunamaz.

Kıdem Tazminatı

İşverenin ödemekle yükümlü olduğu tazminatlardan biri olan kıdem tazminatı, bir işçinin 1 yıllık çalışma süreci tamamlandıktan sonra geçerlidir. En fazla 4 ay sürebilen personel deneme süresi sonuncunda feshetme kararı alındığında işveren kıdem tazminatı ödemez.

İhbar Tazminatı

Deneme süresi içerisinde iş anlaşmasının herhangi bir gerekçeye dayandırılmadan, taraflardan herhangi biri tarafından sona erdirilebilir. Normal şartlarda işçi ya da işverenin, haklı fesih sebeplerinden birine dayanan fesih dışında başka bir sebeple sözleşmeyi feshetmesi için ihbar süresine uyması gerekirken, deneme süresinde böyle bir süre söz konusu değildir. Zaten amaç da bu süre içerisinde her iki tarafın birbiri ve işin ilerleyişi hakkında fikir sahibi olması, değerlendirme yapmasıdır. Taraflardan biri deneme süresi içerisinde herhangi bir sebep göstermeden ve bildirimde bulunmadan iş anlaşmasını bitirebilir ve bu durumda işveren ihbar tazminatı ödemekle yükümlü olmaz.

Resmi Tatil

Deneme süresindeki çalışan kanun hükmünde birçok açıdan diğer çalışanla aynı haklara sahip olur. Bu haklardan biri de resmi olarak tatil ilan edilen gün ve haftalardan deneme sürecindeki elemanın da faydalanabilmesidir.

Maaş – Fazla Mesai Ücreti

Bir çalışanın en temel haklarından biri ücret hakkıdır. Deneme sürecinde olan çalışan, diğer çalışanlardan daha az veya maaşsız bir şekilde çalıştırılamaz. Aynı şekilde, deneme sürecindeki çalışan fazla mesai yaptığı süreler için fazla mesai ücretini alma hakkına sahiptir. Ücretlendirme bakımından diğer çalışanlarla eşit haklara sahiptir.

İşveren Talepleri

Bir işveren, tüm çalışanlarından beklentilerini aynı şekilde deneme sürecindeki çalışanından da bekleme hakkına sahiptir. Deneme süresindeki çalışan, işverenin sadakat, itaat, özen, rekabet yapmama gibi beklenti ve taleplerini karşılamakla yükümlüdür.