Çalışan Hamile Kadının Hakları ve Sorumlulukları

TÜİK Şubat ayı raporunda iş hayatındaki kadın çalışan oranı %32,5 olarak açıklandı. Yapılan araştırmalara göre kadın istihdamını etkileyen en önemli faktörler cinsiyet eşitsizliğine sebep olan düşünce ve sistem yapısıdır. Bu yapı, iş hayatındaki kadınları etkilerken iş hayatındaki hamile ve çocuk bakımını üstlenen kadınları daha fazla etkiliyor.Hamile veya emziren kadınların içinde bulundukları bu özel durum nedeniyle iş hayatında edindikleri haklar ve haklarının güvence altına alınması için yasalar mevcut. Bu hakların hem işveren hem de çalışan kadınlar tarafından detaylıca bilinmesi hamile kadının çalışma şartlarının iyileştirilmesi ve kadın istihdamının artırılmasını sağlar.

Hamilelik Bildirimi

Çalışan kadının, hamile çalışan izin ve çalışma haklarından yararlanma sürecine girmesi için öncelikle hamilelik durumuyla ilgili işverenine resmi bildirimde bulunması gerekmektedir. Bu bildirim, genellikle insan kaynakları departmanına veya işverene raporlama sunan yetkili başka bir kişiye yapılır. Bildirim süreci işyerlerine göre farklı prosedür süreçleri içerebilir. Bunun için insan kaynakları departmanından bilgi alarak prosedür doğrultusunda resmi bildirim yapabilirsiniz.  

Çalışan Kadının Hamilelik Boyunca İşyerindeki Hakları

Kadın işçiler, hamilelik dönemlerinde bebeğin ve annenin sağlığının ön planda tutulduğu özel haklara sahip olurlar.

Çalışma Saatlerinde Düzenleme:  Hamile bir kadının çalışma saatleri iyileştirilir, günde en fazla 7,5 saat çalışabilir.

Gece Çalışma Yasağı: Hamile bir kadın iş yerinde gece mesaisinde çalıştırılması yasaktır. Doktor raporu ile hamile olduğunun tespit edildiği tarih itibariyle, doğumun ardından 6. ayın sonuna kadar kadın işçi gece mesaisinde çalıştırılamaz.

İş Yükü Hafifletmesi: Hamile çalışanlar, doktor raporuna bağlı olarak kadının sağlığına daha uygun, hafif işlerde çalıştırılırlar.

Doğum izni tamamlanan kadınlar için tanınan haklar şu şekildedir;

Ücretsiz İzin: Doğumdan sonra ve analık iznini tamamlayan kadınlar talepleri doğrultusunda 6 aya kadar ücretsiz izin yapabilirler.

Yarım Çalışma: Analık izni sona eren kadınlar, çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi için belirli bir süre yarım çalışma sistemiyle çalışmaya devam edebilirler.

Bu da İlginizi Çekebilir: Doğum İzni Nedir, Doğum İzni Kaç Gün Kullanılır?

Hamilelik İzni

Çalışan kadınların doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık analık izni hakkı bulunmaktadır. Çoğul gebelik durumlarında doğum öncesi iznine iki hafta daha eklenerek toplam doğum izni süresi 18 haftaya çıkarılır. Annenin sağlık durumuna bağlı olarak talebi üzerine kullanmadığı doğum öncesi izin hakkı, doğum sonrası izin hakkı süresine eklenir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. maddesine göre çalışan kadının, doğum öncesi ve sonrasında yasal hak olan doğum izni süresi boyunca çalışmaya devam ediyormuş gibi maaşı yatmaya devam eder.

Süt İzni

Çalışan anne, çocuğu bir yaşına gelene kadar her gün 1,5 saatlik süt izni hakkına sahip olurlar. İznin gün içerisinde hangi saat aralığında olacağını anne belirleyerek çocuğunun beslenme ve bakımıyla ilgilenebilir. Her gün kullanılan 1,5 saatlik süt izni kadının mesai saatinden sayılır ve işveren bir ücret kesintisi yapamaz.

Emzirme Ödeneği

Doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması ve doğan çocuğun yaşaması şartıyla doğum yapan kadın işçiye SGK tarafından bir defaya mahsus olmak üzere emzirme ödeneği (2023 yılında 520 TL) verilmektedir.

GÜNDEM: Amerika’da Hamile Kadın Haklarında Düzenleme

Amerika’da 2023 yılında “The Pregnant Workers Fairness Act” adıyla yürürlüğe giren yasa 2024’te yenilenerek genişletildi. Yasa ile birlikte hamile kadınların çalışma şartları şu maddeler ile iyileştirildi;

-Su içmek, yemek yemek, dinlenmek veya tuvaleti kullanmak için ek, daha uzun veya daha esnek mola saatleri sağlanacak.

-Üniforma veya kıyafet yönetmeliğinin değiştirilmesi veya hamile kadına uygun güvenlik ekipman temin edilecek.

-Uzaktan çalışma imkanı sağlanacak.

-Daha kısa çalışma saatleri, yarı zamanlı çalışma veya İş başlama saatinin daha geç bir saate alınarak çalışma programı esnetilebilir.

-Hamilelik süreci ve doğum sonrası süreçte sağlık kontrolleri, doktor randevuları için izin hakkı tanınacak.

-Fiziksel olarak daha az zorlu veya daha güvenli bir pozisyona geçici transfer hakkı tanınacak.

-Yatak istirahati, doğumdan sonra iyileşme, doğum sonrası depresyon, mastit ve daha özel sağlık durumu için izin hakkı.