Heybeliada Ruhban Okulu Nedir?

Son günlerde yeniden gündeme gelen Heybeliada Ruhban Okulu, ülkemizde dini, kültürel ve siyasi tartışmalarda önemli bir yere sahip. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD Başkanı Donald Trump ile yaptığı görüşmede de konu başlıklarından biri oldu. Peki, Heybeliada Ruhban Okulu nedir, neden kapatıldı ve neden bu kadar önemli?

Heybeliada Ruhban Okulunun Tarihi

Heybeliada Ruhban Okulu, 1844 yılında din adamı yetiştirmek amacıyla açıldı. İstanbul’un Heybeliada’sında, Ümit Tepesi’nde yer alan okul, Ortodoks dünyası için büyük bir öneme sahipti. Kurulduğu dönemde “Yüksek Ortodoks Teoloji Okulu” adını taşıyan okul, zamanla bulunduğu ada ile özdeşleşerek Heybeliada Ruhban Okulu olarak anılmaya başladı.

Okulun tarihi, aslında 9. yüzyılda inşa edilen Aya Triada Kilisesi’ne dayanır. Klise, 19. yüzyılda teoloji eğitimi verilen bir kuruma dönüştürülmüş ve Fener Rum Patriği 4. Germanos tarafından 1 Ekim 1844’te resmen açılmıştır. 1971 yılına kadar faaliyetlerini sürdüren okuldan yaklaşık 1000’e yakın din adamı mezun olmuş, bunların bir kısmı dini hiyerarşide önemli görevlere kadar yükselmiştir. Hatta günümüz Fener Rum Patriği I. Bartholomeos da bu okulun mezunları arasındadır.

Heybeliada Ruhban Okulu’nu Kim Kapattı?

Heybeliada Ruhban Okulu, resmi olarak herhangi bir devlet kararıyla doğrudan kapatılmadı. Ancak 1971’de çıkarılan “Özel Yüksek Okul Öğrencilerinin Öğrenimlerine Devam Edebilmeleri İçin Açılacak Resmî Yüksek Okullar Hakkında Kanun” ile tüm özel yüksekokulların devlet denetimine girmesi şart koşuldu.

Heybeliada Ruhban Okulunu kim kapattı? sorusunun yanıtı bu noktada önem kazanıyor. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin aldığı karar uyarınca okulun dini eğitimine devam edebilmesi için bir Türk üniversitesine ya da ilahiyat fakültesine bağlanması gerekiyordu. Ancak Fener Rum Patrikhanesi bu koşulu kabul etmedi. Bunun üzerine okulda teoloji eğitimi sona erdirildi, kısa bir süre lise düzeyinde eğitim verildi, ardından 1972 yılında tamamen kapatıldı.

Heybeliada Ruhban Okulu Neden Kapatıldı?

Heybeliada Ruhban Okulu neden kapatıldı? sorusunun cevabı, Türkiye ile Fener Rum Patrikhanesi arasındaki hukuki ve idari anlaşmazlıklarda yatıyor. Yasalar, okulun devlet denetimine bağlanmasını öngörürken, Patrikhane ise Milli Eğitim Bakanlığına bağlı özel bir okul statüsünü talep ediyordu. Bu görüş farklılığı okulun kapalı kalmasına yol açtı.

Heybeliada Ruhban Okulu Neden Önemli?

Heybeliada Ruhban Okulu neden önemli? sorusu ise hem dini hem de siyasi açıdan açıklanabilir. Okul, Ortodoks dünyasının en önemli dini eğitim merkezlerinden biriydi. Buradan mezun olan din adamları, Ortodoks kilisesinin yönetiminde söz sahibi olmuş, Fener Rum Patrikhanesi’nin kurumsal gücüne katkıda bulunmuştur.

Bunun yanında okul, Türkiye’nin uluslararası ilişkilerinde de zaman zaman gündeme gelmiştir. ABD ve Avrupa Birliği, okulun yeniden açılması yönünde çağrılar yaparken, Türkiye açısından konu egemenlik ve hukuk çerçevesinde ele alınmaktadır.

Heybeliada Ruhban Okulu Açılacak mı?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ABD ziyareti sırasında, Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump ile yaptığı görüşmede gündeme gelen başlıklardan biri de Heybeliada Ruhban Okulu oldu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu konuyla ilgili olarak şu ifadeyi kullandı:
“Heybeliada okuluyla ilgili üzerimize düşen neyse yapmaya hazırız.”

Bu açıklama, okulun geleceği konusunda yeniden tartışmaları alevlendirdi. Ancak mevcut yasal durum, Patrikhane’nin talepleri ve Türkiye’nin eğitim mevzuatı dikkate alındığında, Ruhban Okulu’nun yeniden açılıp açılmayacağı hâlâ belirsizliğini koruyor.

Fotoğraf: Anadolu Ajansı