Ayetullah Ali Hamaney Kimdir, Kaç Yaşındadır?

Ortadoğu’daki gerilim tırmanırken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun İran lideri Hamaney'e yönelik suikast imasında bulunması ve ABD'nin eski Başkanı Donald Trump'ın bu saldırıyı engellediğine dair iddialar, gözleri bir kez daha Ayetullah Ali Hamaney'e çevirdi. İran'da hem dini hem siyasi gücü elinde bulunduran Hamaney, bölge siyasetinde belirleyici figürlerin başında geliyor. İşte Hamaney'in hayatı ve siyasi kariyeriyle ilgili merak edilenler…

Ali Hamaney kimdir, nereli, kaç yaşında?

İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, 19 Nisan 1939’da Meşhed kentinde dünyaya geldi. Babası Ayetullah Seyyid Cevad Hüseyni Hamaney, annesi ise Hatice Mirdamadi’dir. Aslen İran Azerbaycanı kökenlidir.

Dini eğitimine Meşhed’de başlayan Hamaney, sonrasında Necef ve Kum şehirlerinde klasik Şii eğitimini tamamladı. Ayetullah Humeyni başta olmak üzere önemli din adamlarının derslerine katılarak içtihad seviyesine ulaştı.

Siyasi kariyeri nasıl başladı?

1963 yılında Humeyni önderliğindeki İslami Hareket’e katılan Hamaney, devrim sürecinde aktif rol aldı. İran İslam Devrimi’nin ardından Humeyni tarafından kurulan İslam İnkılabı Yüksek Şurası’na dahil edildi ve Tahran’a taşındı.

1979’da Savunma Bakan Yardımcısı olan Hamaney, aynı yıl Tahran milletvekili olarak Meclis’e girdi. 1980’de İran Yüksek Savunma Şurası üyeliğine atandı. 1981’de bir camide düzenlenen bombalı saldırıda ağır yaralandı. Aynı yılın ekim ayında yapılan seçimlerde 3. İran Cumhurbaşkanı olarak seçildi. 1985’te yeniden cumhurbaşkanlığı görevine getirildi.

Dini liderliğe yükselişi

İran’ın kurucu lideri Ayetullah Humeyni’nin 1989’daki vefatından sonra, Hamaney 4 Haziran 1989’da Uzmanlar Meclisi tarafından ülkenin yeni Rehberi (lideri) olarak seçildi. Bu karar bazı din adamları tarafından eleştirilse de süreç tamamlandı ve Hamaney ülkenin en yüksek dini ve siyasi otoritesi haline geldi.

Hamaney’in yetkileri neler?

İran İslam Cumhuriyeti Anayasası’na göre “Rehber” makamı, ülkenin yasama, yürütme ve yargı organlarının üzerinde yer alıyor. Anayasa’nın 57. maddesi uyarınca bu üç erk de Rehber’in gözetimi altında faaliyet gösteriyor. Yani teoride bir kuvvetler ayrılığı olsa da uygulamada Rehber’in geniş yetkileri sayesinde tüm sistem onun kontrolü altında.

Velayet-i Fakih sistemi

İran'daki yönetim sistemi, Şii fıkıh anlayışına dayalı “Velayet-i Fakih” ilkesine göre şekillenmiştir. Hamaney bu yapının başı olan “Veliyy-i Fakih” sıfatını taşır ve “Mehdi’nin yeryüzündeki temsilcisi” olarak kabul edilir. Bu unvanla Hamaney, sadece siyasi bir lider değil, aynı zamanda dini bir rehberdir.

Orta Doğu’da en uzun süre görev yapan liderlerden biri

1981’den bu yana kesintisiz şekilde devlet yönetiminde yer alan Hamaney, hem İran siyasetinin en etkili figürü hem de Ortadoğu’nun en uzun süre iktidarda kalan liderlerinden biri olmuştur. Şah döneminden sonra İran’da bu kadar uzun süre görevde kalan ikinci isimdir.