Havacılık Personelinin Çalışma Şartları

Havacılık sektörü, yüksek güvenlik standartları, uluslararası regülasyonlar ve insan hayatını doğrudan ilgilendiren sorumlulukları nedeniyle diğer iş kollarına kıyasla oldukça farklı ve detaylı çalışma koşullarına sahiptir.

Havacılık personelinin çalışma şartları, görev tanımları, yasal hakları ve uçuş sürelerine dair tüm detayları merak edenler için derledik.

Havacılık Personelleri Kimlerdir?

Havacılık personeli genel olarak iki ana gruba ayrılır: uçucu personel ve yer personeli.

Uçucu Personel: Pilot, Kontrol pilotu, Hostes, Kabin memuru, Yetkili uçuş tabibi

Yer Personeli: Hava trafik kontrolörü, Radar operatörü, Yer hizmetlerinde görevli teknik personel

Bu meslek grupları, hava ulaşımının güvenli ve etkin bir şekilde yürütülmesini sağlar.

Havacılık Personelinin Görev Tanımları

Pilot ve Kontrol Pilotu: Pilotlar, uçakların emniyetli bir şekilde sevk ve idaresinden sorumludur. Kontrol pilotları ise diğer pilotları denetleyen ve yeterliliklerini değerlendiren uzmanlardır.

Hostes ve Kabin Memuru: Yolcu konforu ve güvenliğiyle ilgilenirler. Hostesler aynı zamanda yolcu bilgilendirmesi, güvenlik kontrolleri ve acil durum protokollerinden sorumludur.

Hava Trafik Kontrolörü: Uçakların iniş ve kalkışlarını düzenleyerek hava trafiğini koordine ederler. Kritik kararlar aldıkları için yüksek dikkat ve stres yönetimi becerisine sahip olmalıdırlar.

Yetkili Uçuş Tabibi: Uçuş esnasında acil sağlık müdahalelerini yapan, SHGM tarafından yetkilendirilmiş sağlık personelidir.

Radar Uzmanı: Meteorolojik analizler yapar, radar sistemlerini yönetir ve bakımından sorumludur.

Havacılık Personelinin Çalışma Süresi ve Dinlenme Hakkı

Havacılık personelinin çalışma süreleri, Türkiye’de SHT 6A-50 Talimatı ve 6098 sayılı Borçlar Kanunu ile düzenlenir. Uçucu personel, 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi değildir. Ancak yer hizmetlerinde çalışanlar bu kanun kapsamında değerlendirilir.

Uçuş Görev Süresi ve Uçuş Süresi Limitleri

Bu sürelerin aşılması sağlık ve güvenlik açısından risk oluşturduğundan, sıkı denetim altındadır. Ayrıca, yöneticilik yapan uçucu personelin yıllık uçuş süresi 500 saat ile sınırlandırılmıştır.

Bu da ilginizi çekebilir: Pilot Maaşları 2025 : THY, Pegasus, Emirates

Yer Hizmetleri ve Çalışma Koşulları

Yer hizmetleri personeli, İş Kanunu’nun 66 ve 68. maddelerine tabi olup, haftalık çalışma süreleri en fazla 45 saat olarak belirlenmiştir. Günlük çalışma süresi ise 11 saati aşamaz. Yer hizmetleri şunları kapsar:

• Yolcu hizmetleri
• Yük kontrolü ve haberleşme
• Kargo ve posta
• Ramp hizmetleri
• Uçuş operasyonu
• Uçak bakım ve güvenlik
• İkram hizmetleri

Bu personel grubu, uçuşun yerdeki tüm operasyonel süreçlerini yürütür.

Yasal Haklar ve Toplu İş Sözleşmesi

Sendikalı çalışan havacılık personelleri Toplu İş Sözleşmesi (TİS) kapsamında çeşitli haklara sahiptir. Uçucu personel doğrudan İş Kanunu kapsamında değerlendirilmese de, işverenle yapılan sözleşmeler ve TİS üzerinden haklarını güvence altına alabilirler.

Bu da ilginizi çekebilir: Havacılık Yönetimi

Yıllık İzinler ve Ara Dinlenme Süreleri

Uçucu personelin yıllık izin süreleri genellikle sözleşmelerle belirlenir. Ara dinlenme süreleri ise uçuş öncesi ve sonrası dinlenme saatleri olarak tanımlanır ve ulusal ve uluslararası regülasyonlara göre şekillenir. Ara dinlenmeler İş Kanunu kapsamında değerlendirilmese de, havacılık güvenliği için kritik önem taşır.

Havacılık personeli olmak, disiplinli bir yaşam tarzı, yüksek sorumluluk bilinci ve belirli sınırlamalara uyum sağlamayı gerektirir. Ancak aynı zamanda uluslararası geçerliliği olan prestijli bir kariyer yolu da sunar. İster pilot, ister kabin memuru, isterse yer personeli olun; bu sektörde çalışmak özveri ve dikkat gerektirir.

Pilotların günlük çalışma süresi kaç saattir?

Pilotların günlük çalışma süresi, uçuş görev süresi ve uçuş süresi olarak ikiye ayrılır. SHT 6A-50 Talimatı’na göre bir pilotun uçuş süresi bir günde maksimum 13 saate kadar çıkabilir. Ancak bu süre, uçuş türüne, dinlenme durumuna ve görev saatine göre değişiklik gösterebilir.

Kabin memurları haftada kaç saat çalışır?

Kabin memurlarının haftalık uçuş görev süresi maksimum 56 saat, uçuş süresi ise 36 saat olarak belirlenmiştir. Bu süreler, ilgili havayolu şirketinin planlamasına göre değişebilir.

Hosteslerin yıllık izin hakları nelerdir?

Hostesler de diğer çalışanlar gibi Borçlar Kanunu hükümlerine tabi olduklarından, çalıştıkları yıl ve sözleşme türüne göre yıllık izin haklarına sahiptirler. Ayrıca sendikalı olan hostesler için Toplu İş Sözleşmesi (TİS) kapsamında daha kapsamlı izin ve sosyal haklar tanımlanabilir.

Havacılık personeli İş Kanunu’na tabi midir?

Uçucu personeller (pilot, hostes, kabin memuru gibi) 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi değildir. Bunun yerine 6098 sayılı Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır. Ancak yer hizmetlerinde görevli personeller İş Kanunu kapsamına girer.

Yer hizmetlerinde çalışanların çalışma saatleri nasıldır?

Yer hizmetleri personeli haftalık 45 saati aşmayacak şekilde, İş Kanunu’na uygun olarak çalıştırılır. Bu personeller günlük en fazla 11 saat çalışabilir ve fazla mesai ücretine hak kazanırlar.

Uçuş personelinin dinlenme süresi ne kadardır?

SHT 6A-50 Talimatı kapsamında uçucu ekiplerin uçuş sonrası minimum dinlenme süreleri, uçuş süresine ve iniş saatine göre değişmektedir. Örneğin yoğun bir uçuş sonrası en az 12 ila 24 saat dinlenme hakkı verilir.

Radar uzmanı ve hava trafik kontrolörü kaç saat çalışır?

Bu personeller, genellikle vardiyalı sistemle çalışırlar. Haftalık çalışma süresi 45 saat olup, İş Kanunu kapsamındadırlar. Vardiya düzenlemesi ise havaalanı ihtiyacına göre şekillenir.

Havacılık personeli sendikalı olabilir mi?

Evet, uçucu personel dahil tüm havacılık çalışanları sendikalı olabilir. Sendika üyeliği sayesinde Toplu İş Sözleşmesi’nden doğan ek haklardan yararlanabilirler.