Denetimli Serbestlik Nedir, Süresi Ne Kadar?

Türkiye'de ceza adalet sistemi içinde önemli bir yere sahip olan denetimli serbestlik, hem toplumsal güvenliği sağlama hem de hükümlülerin rehabilitasyonunu destekleme amacı taşır. 2025 yılında yürürlüğe giren 10. Yargı Paketi ile birlikte denetimli serbestlik sisteminde köklü değişiklikler yapıldı. Bu yeni düzenlemeler, özellikle cezasızlık algısını ortadan kaldırmak, suçla mücadelede etkinliği artırmak ve kısa süreli hapis cezalarının caydırıcılığını güçlendirmek amacıyla hayata geçirildi.

Peki, denetimli serbestlik tam olarak nedir, süresi ne kadar sürer ve kimleri kapsar? İşte tüm yönleriyle denetimli serbestlik sistemi…

Denetimli Serbestlik Nedir?

Denetimli serbestlik, suç işleyen bireylerin cezalarının tamamını ya da bir kısmını cezaevinde geçirmeden, toplum içinde denetim ve gözetim altında infaz edilmesini sağlayan bir ceza infaz türüdür. Bu sistemde amaç, hükümlünün topluma kazandırılması, yeniden suç işlemesinin önlenmesi ve kamu güvenliğinin korunmasıdır.

Denetimli serbestlik sürecinde hükümlü;

• Kamuya yararlı işlerde çalıştırılabilir
• Eğitim veya meslek kurslarına yönlendirilebilir
• Psikolojik veya sosyal destek alabilir
• Elektronik izleme sistemine tabi tutulabilir

Yani kişi cezaevine kapatılmadan topluma uyum sağlamaya teşvik edilir.

2025’te Gelen Yeni Düzenlemeler Neleri Değiştirdi?

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un duyurduğu 10. Yargı Paketi ile birlikte, artık cezası 2 yıl ve altında olan hükümlüler koşullu salıverilme tarihine kadar olan sürenin en az %10’unu cezaevinde geçirmek zorunda.

Önceden Nasıldı?

Kısa süreli cezalar için bazı hükümlüler hiç cezaevine girmeden doğrudan denetimli serbestlikten faydalanabiliyordu. Bu durum, kamuoyunda “cezasızlık algısı”na yol açıyordu.

Artık Nasıl Olacak?

Yeni düzenlemeyle bu durum sona erdi. Örnek vermek gerekirse:

• 2 yıl hapis cezası alan bir kişi → en az 36 gün cezaevinde kalacak
• 1 yıl hapis cezası alan bir kişi → en az 18 gün cezaevinde kalacak
• 6 ay ceza alan bir kişi → en az 9 gün cezaevinde kalacak

Bu sürelerin sonunda, kalan ceza denetimli serbestlik kapsamında toplum içinde infaz edilecek.

Bu da ilginizi çekebilir: Ev Hapsi Şartları Nelerdir? Kimlere Verilir?

Denetimli Serbestlik Süresi Ne Kadardır?

Denetimli serbestlik süresi, kişinin aldığı toplam cezanın uzunluğuna ve koşullu salıverilme tarihine göre belirlenir. Ancak belirleyici olan, cezanın infaz sürecinde geçirilmesi gereken asgari kısmıdır.

Yeni yasa ile birlikte;

• Denetimli serbestlik cezanın tamamını kapsamaz.
• Hükümlü öncelikle belirlenen sürede cezaevinde kalmak zorundadır.
• Daha sonra kalan süre denetim altında infaz edilir.
• Hükümlünün yükümlülüklere uyup uymadığı düzenli olarak denetlenir.
• Süreç sonunda kişi serbest bırakılır ya da kurallara uymadıysa yeniden cezaevine döner.

Kimler Denetimli Serbestlikten Yararlanabilir?

Denetimli serbestlik her hükümlüye uygulanmaz. Bu sistemden belirli şartları taşıyan kişiler faydalanabilir. Bunlar arasında:

• 2 yıl ve altında hapis cezası alanlar
• Sağlık durumu cezaevine uygun olmayan (ağır hasta, yaşlı, engelli) hükümlüler
• Koşullu salıverilmesine kısa süre kalan mahkûmlar
• Toplum güvenliği açısından ciddi tehdit oluşturmayan bireyler

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası almış kişiler ise bu kapsam dışındadır.Denetimli Serbestlik Sistemi Nasıl İşliyor?

1. Karar Verilmesi: Hâkim veya savcının kararıyla kişi denetimli serbestlik programına alınır.
2. Kişisel Değerlendirme: Hükümlüye özel bir dosya hazırlanır ve uygun destek programları planlanır.
3. Gözetim ve Rehberlik: Rehber personel görevlendirilir ve kişi düzenli aralıklarla izlenir.
4. Yükümlülüklerin Uygulanması: Hükümlü, kamu hizmeti, kurslar, bağımlılık tedavisi gibi uygulamalara yönlendirilir.
5. Denetim Süreci: Kişinin yükümlülükleri yerine getirip getirmediği raporlanır.
6. Sonuç: Denetim süreci tamamlandıysa kişi özgürlüğüne kavuşur. Aksi takdirde cezaevine geri gönderilir.

Türkiye’de Denetimli Serbestlik Verileri (2025)

Adalet Bakanlığı'nın son verilerine göre:

• 5,6 milyon kişi bugüne kadar sistemden yararlanmıştır.
• 3,6 milyon iyileştirme faaliyeti gerçekleştirilmiştir.
• 1,4 milyon kişi kamu hizmeti uygulamasına tabi tutulmuştur.
• 74 bin kişi sosyal yardımdan, 71 bin kişi elektronik izlemeden faydalanmıştır.
• Sistem kapsamında 2,4 milyon fidan dikilerek çevresel projelere katkı sağlanmıştır.

Denetimli serbestlikte elektronik kelepçe takılır mı?

Gerektiğinde evde kalma zorunluluğu bulunan kişilere elektronik izleme cihazı (kelepçe) takılabilir.

Cezaevi süresi dolmadan denetimli serbestlik mümkün mü?

Yeni düzenlemeye göre kişi, cezasının en az %10’unu cezaevinde geçirmek zorundadır. Bu süreden sonra denetimli serbestlik başlatılır.

Denetimli serbestlik şartlarına uyulmazsa ne olur?

Kişi kuralları ihlal ederse, sistemden çıkarılır ve kalan cezasını cezaevinde tamamlamak zorunda kalır.

Her suç için denetimli serbestlik uygulanır mı?

Hayır. Terör suçları, cinsel saldırı, çocuk istismarı gibi ağır suçlarda bu infaz sistemi uygulanmaz.

Denetimli serbestlik sistemi, hem suçlunun topluma kazandırılması hem de toplumun güvenliğinin sağlanması açısından önemli bir araçtır. Yeni düzenlemelerle daha etkili hale getirilen bu sistem, adaletin caydırıcılığı ile insan haklarını dengeleme amacını taşır.