İş Kazası Nedir? İş Kazası Sayılan Durumlar Nelerdir?

İş yerlerinde yaşanan kazalar yalnızca bireysel değil, toplumsal bir sorundur. Hem çalışanların hem de işverenlerin güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamında bulunmaları, yasal bir zorunluluk olduğu kadar etik bir sorumluluktur. Peki, bir olayın iş kazası sayılması için hangi kriterler gereklidir? İş kazası sonrasında nasıl bir yol izlenmelidir? Bu yazımızda iş kazası kavramını eleman.net İş rehber’inde detaylarıyla ele alıyoruz.

İş Kazası Nedir?

İş kazası, çalışanın işini yürütürken ya da işverence verilen görevleri ifa ederken, ani ve dıştan gelen bir etkiyle bedensel veya ruhsal zarar görmesine neden olan olaylardır. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu bu tanımı esas alır.

Kazanın iş kazası olarak değerlendirilmesi, çalışanın haklarını koruması ve işverenin yasal sorumluluklarını yerine getirmesi açısından son derece önemlidir.

İş Kazasına Neden Olan Faktörler Nelerdir?

İş kazaları genellikle önlenebilir olaylardır. Kazaların nedenleri genel olarak iki ana başlıkta incelenir:

1. İnsan Kaynaklı Nedenler:

• Dikkatsizlik ve ihmal: Çalışanın güvenlik kurallarına uymaması, aceleyle hareket etmesi.
• Yetersiz eğitim: İş güvenliği konusunda bilgi eksikliği.
• Fiziksel ve ruhsal yorgunluk: Aşırı iş yükü, stres ve dinlenme eksikliği.

2. Teknik ve Çevresel Nedenler:

• Bozuk veya uygunsuz ekipman: Bakımı yapılmamış makineler, uygun olmayan araçlar.
• Yetersiz iş yeri düzeni: Aydınlatma sorunları, kaygan zeminler, dar çalışma alanları.
• Koruyucu ekipman eksikliği: Baret, eldiven, gözlük gibi donanımların olmaması ya da kullanılmaması.

Hangi Durumlar İş Kazası Sayılır?

Bir olayın iş kazası sayılabilmesi için aşağıdaki durumlardan biri ya da birkaçı geçerli olmalıdır:

• İş yerinde çalışırken meydana gelen kazalar.
• İşverenin görevlendirmesiyle dışarda bulunulan bir yerde yaşanan kazalar.
• Çalışanın işverence başka bir yere gönderildiği sırada gerçekleşen olaylar.
• Emziren çalışanların süt izni sırasında yaşadığı kazalar.
• İşveren tarafından sağlanan taşıma aracında yolculuk sırasında meydana gelen kazalar.

Tüm bu durumlar Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından iş kazası olarak değerlendirilir ve gerekli bildirimlerin yapılması zorunludur.

Bu da ilginizi çekebilir: İş Göremezlik Ödemesi Nedir, Nasıl Alınır?

İş Kazası Sonrasında İzlenecek Adımlar

Bir iş kazasının ardından hem işveren hem de çalışan açısından bazı önemli yükümlülükler ve haklar devreye girer. Bu süreç doğru yönetilmelidir.

1. İlk Müdahale ve Sağlık Hizmeti: Yaralanan çalışana ilk yardım sağlanmalı, gerekiyorsa derhal hastaneye sevk edilmelidir.
2. Kazanın Kayda Alınması: Kaza anı detaylı şekilde kayıt altına alınmalı, tanık ifadeleri ve fotoğraflar toplanmalıdır.
3. SGK'ya Bildirim: İşveren, kazayı en geç 3 iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na e-bildirim sistemi üzerinden bildirmelidir.
4. İş Kazası Tutanağı Hazırlanması: Kaza raporu düzenlenmeli, ilgili tüm tarafların imzaları alınmalıdır.
5. Çalışanın Hak Talebi Süreci: Çalışan, kazaya bağlı tazminat, geçici iş göremezlik ödeneği veya sürekli iş göremezlik geliri gibi hakları talep edebilir.

İş Kazası Tutanağında Neler Bulunmalı?

Tutanak, olayı belgeleyen en önemli kaynaktır. Hukuki süreçlerde delil olarak kullanılabileceği için eksiksiz ve açık bir şekilde hazırlanmalıdır. İçermesi gereken başlıca bilgiler:

• Kazazedenin kimlik ve pozisyon bilgileri
• Kazanın tarihi, saati ve yeri
• Olayın nasıl gerçekleştiğine dair detaylı anlatım
• Görgü tanıklarının beyanları
• Uygulanan ilk yardım ve sağlık hizmetleri
• İlgili kişilerin imzaları

İş Kazası Bildirimi Yapılmazsa Ne Olur?

Kazanın SGK’ya süresi içinde bildirilmemesi durumunda işverene idari para cezası uygulanır. Ayrıca çalışanın geçici iş göremezlik süresince SGK’dan alacağı ödenek, bildirimin yapılmaması hâlinde işverenden tahsil edilebilir. Bu nedenle iş kazası bildirimi hem çalışan haklarının korunması hem de işverenin cezai yaptırımlardan kaçınması açısından önemlidir.

İş kazaları çoğu zaman basit ihmallerin veya eksikliklerin sonucudur. Ancak etkileri hem bireysel hem de kurumsal olarak büyük olabilir. İş kazalarının önlenmesi için iş güvenliği kültürünün yaygınlaştırılması, çalışanların eğitilmesi ve yasal yükümlülüklere titizlikle uyulması gerekir. Bir kazanın ardından atılan doğru adımlar ise, mağduriyeti en aza indirir ve sürecin sağlıklı ilerlemesini sağlar.