İşçinin Hangi Durumları Mazeret Göstererek İşe Gitmeyebilir?

Çalışma hayatında zaman zaman çalışanların işe gidemeyeceği durumlar yaşanabilir. Bu durumlarda çalışanların haklarını bilmesi büyük önem taşır. Çünkü İş Kanunu, bazı özel koşullarda işçiye mazeret izni hakkı tanımaktadır. Yani işçi, belirli gerekçelerle işe gitmediğinde bu devamsızlık yasal sayılmakta ve disiplin cezası ya da işten çıkarma gibi yaptırımlarla karşılaşmaması sağlanmaktadır. Bu yazımızda, “İşçinin hangi durumları mazeret göstererek işe gitmeyebilir?” sorusuna detaylı şekilde cevap verecek ve konuyu Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemesi kararlarıyla açıklayacağız.

Yasal Mazeret Durumları Nelerdir?

1. Hastalık ve Sağlık Sorunları

En yaygın mazeret nedenlerinden biri hastalıktır. İşçinin sağlık sorunları nedeniyle işe gidememesi durumunda, geçerli bir sağlık raporu sunması yeterlidir.
 Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2015/20518 E., 2017/12345 K. sayılı kararına göre, sağlık raporu sunan işçinin devamsızlığı “mazeretli” sayılmalı ve iş sözleşmesi bu gerekçeyle feshedilememelidir.

2. Ailevi Nedenler

Aile bireylerinden birinin ölümü, ağır hastalığı veya acil bakıma muhtaç hale gelmesi gibi durumlar da mazeret kabul edilmektedir.
 Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin 2018/10234 E., 2020/18392 K. sayılı kararında, bu tür ailevi nedenlerin işe gelmeme hakkı doğurduğu açıkça ifade edilmiştir.

3. Doğum ve Gebelik İzni

Kadın çalışanlar için doğum öncesi ve sonrası toplam 16 hafta doğum izni hakkı bulunmaktadır.
 İş Kanunu’nun 74. maddesi gereği; doğumdan önce 8 hafta, doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 hafta boyunca işe gitmeme hakkı yasal olarak güvence altındadır.

4. Askerlik Hizmeti

Erkek işçiler, askerlik görevi nedeniyle çalışamadıkları süre boyunca işe gitmeme hakkına sahiptir. Bu dönem boyunca iş sözleşmesi askıya alınır.

Bu da ilginizi çekebilir: İşveren Çalışana Servis Sağlamak Zorunda Mı?

Yargı Kararlarıyla Desteklenen Örnekler

İşçinin mazeretini işverene bildirmesi ve bu mazeretin belgelenebilir olması durumunda, mahkemeler genellikle işçiyi haklı bulmaktadır.

 Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2016/15478 E., 2018/12497 K. sayılı kararında, mazeret bildiren işçinin iş sözleşmesinin feshedilemeyeceğine hükmedilmiştir.

Bu kararlar, işçilerin belirli durumlarda devamsızlık yapma haklarını güçlendirmekte ve işverenlerin keyfi fesih kararlarının önüne geçmektedir.

İşverenin Sorumlulukları

İşveren, işçiden gelen mazeret bildirimini dikkatle değerlendirmelidir.
 İş Kanunu’nun 25. maddesi uyarınca, mazeretsiz devamsızlık durumlarında işverenin fesih hakkı bulunsa da; geçerli ve belgeli mazeretlerde bu hak geçersizdir.

İşveren, bu durumlarda:

• İşçiye süre tanımalı,
• Gerekli belgeleri istemeli,
• İlgili yasal hakları gözetmelidir.

İşçinin Mazeretli Olarak İşe Gitmeme Hakkı: Özetle

1. İşçi kaç gün üst üste işe gitmezse işten çıkarılabilir?

İşçi, mazeretsiz olarak arka arkaya 2 iş günü, aynı ay içinde 3 iş günü veya farklı zamanlarda 5 iş günü işe gelmezse işverenin haklı nedenle fesih hakkı doğar. Ancak bu günler mazeretli ise bu süreler fesih gerekçesi olamaz.

2. Sağlık raporunu işverene vermek zorunda mıyım?

Evet. İşçinin sağlık raporunu zamanında ve eksiksiz şekilde işverene sunması gerekmektedir. Aksi halde devamsızlık “mazeretsiz” sayılabilir.

3. Aile bireyinin vefatı durumunda kaç gün izin verilir?

İş Kanunu’na göre, eşin, çocuğun, anne-babanın veya kardeşin vefatı durumunda 3 gün ücretli izin hakkı vardır. Bu süre dışında alınan izinler, işverenin onayına bağlıdır.

4. Doğum sonrası işe geç dönülürse ne olur?

Doğum izni süresi aşıldığında, fazladan yapılan devamsızlıklar için işverenin onayı alınmamışsa bu durum mazeretsiz devamsızlık sayılabilir. Ancak fazla süre için ücretsiz izin talep edilebilir.

5. Askerden dönen işçi eski işine geri dönebilir mi?

Evet. İş Kanunu’na göre, işçi terhis tarihinden itibaren 2 ay içinde başvurursa, işverenin onu eski işi veya benzeri bir işte çalıştırması gerekir.

İşçilerin, yasal çerçevede işe gitmemesini mümkün kılan bazı özel durumlar bulunmaktadır. Bu durumların başında sağlık sorunları, ailevi nedenler, doğum ve askerlik gelir. İşverenler, işçilerin geçerli mazeretlerini dikkate almak zorundadır. İşçinin yasal haklarını bilmesi, olası hak ihlallerinin önüne geçilmesinde önemli rol oynar.